حراج نسیه یار مهربان در سبزه میدان زنجان - مجله جام جهان

با ما همراه باشید و درباره وبلاگ شکلاتی بیشتر بدانید.

در گوشه ای اما داخل کارتن، روی سنگ فرشِ زمین، بساط یک کتابفروش پهن است؛ کتابفروشی که در سرما و گرما در کنار خیابان و گوشه پیاده روها بساط می کند.

هر کتابی که در کتابفروشی ها پیدا نشود، اینجا پیدا می شود. بیشتر از 20 سال است که بساط این کتاب ها در سبزه میدان، مرکزی ترین خیابان زنجان، پهن است و مردم دیگر به بودن این کتاب ها عادت کرده اند.

برخی از کتاب ها جلد نایلونی دارد، برخی هم رنگ و رو رفته است، تعدادی هم تازه چاپ شده است؛ من پس از تو، وقتی نیچه گریست، بی شعوری، هزار و یک شب، افکار سمی، آموزش فن بیان، تاریخ ایران، دیوان حافظ و ...

قیمت روی جلد برخی از کتاب ها 2 هزار تومان، 5 هزار تومان و 10 هزار تومان است، اما برخی هم گران ترند، به همین علت هرکدام از کتاب ها طبق قیمتی که دارند، جداسازی شده و روی زمین یا داخل کارتن چیده شده اند.

فروشنده روی نیمکت نشسته و رهگذران زمانی که از پیاده راه می گذرند، چند دقیقه ای می ایستند و به عناوین کتاب ها نگاه می کنند، این گذرها حتی گاه طولانی هم شده و به مطالعه چند دقیقه ای کتاب ها ختم می شود.

همه اینها توصیف یک کتابفروشی خیابانی است که شاید فروش آن بیشتر از کتابفروشی های رسمی است؛ مشتری های خاص خودش را هم دارد. اینجا حتی کتاب نسیه ای هم دارند!

محمدحسین پازوکی شاید قدیمی ترین کتابفروشی زنجان است که بخشی از کار خود را به گوشه خیابان آورده است تا اهل مطالعه از خرید کتاب های مورد علاقه خود بازنمانند.

وی که در ابتدا به شغل قنادی مشغول بوده، بیشتر از 20 سال است که کتابفروشی را پیشه خود کرده و در گوشه ای از خیابان بساط می کند. می گوید تشنه کتاب و مطالعه است و سال ها پیش زمانی که در قنادی مشغول کار بوده، مطالعه کتاب های مختلف موجب تغییر جهت زندگی این کتابفروش شده و فصل جدیدی از زندگی اش رقم خورده است.

کتابفروشیِ خیابانیِ آقای پازوکی با شعار هرچه یافت می نشود، آنم آرزوست پابرجاست و به گفته خودش به نوعی حراج کتاب محسوب می شود؛ حراج کتاب های قدیمی و یا کتاب هایی که دیگر فروشی ندارند.

به بهانه خرید یک کتاب قدیمی، پای گفت وگوی این کتابفروشی قدیمی نشسته ایم که در ادامه از نظر مخاطبان می گذرد.

آقای پازوکی! از چه سالی فروش خیابانی کتاب را شروع کردید؟

من از زمانی که در قنادی مشغول به کار بودم، علاقه زیادی به کتاب و مطالعه داشتم و اوقات فراغتم را با مطالعه پر می کردم تا اینکه به این نتیجه رسیدم، شغل کتابفروشی را شروع کنم. شاید امروز باورش سخت باشد، اما در آن زمان با سرمایه بسیار کم کتابفروشی را شروع کردم، حدودا هزار تومان! چون آن زمان کتاب اینقدر گران نبود. بعد از چند سال که در این حوزه کار کردم، سلیقه مردم را فهمیدم و به مرور زمان سعی می کردم کتاب هایی که مشتریانم نیاز دارند برایشان تهیه کنم که در نهایت مشتریان گذری تبدیل به مشتریان دائمی کتاب هایم شدند.

یعنی کتاب های شما خاص نیستند؟

نخیر، ببینید! ما در کتابفروشی خیابانی سبزه میدان همه نوع کتاب داریم، یعنی تاریخی، جغرافیایی، رمان، پزشکی، مذهبی و ...؛ چون تلاشمان این است که هر مخاطبی با هر نوع ذائقه و سلیقه ای که مراجعه کرد، دست خالی برنشود. حتی به جرات می توانم بگویم، کتاب های کتابفروشی خیابان آنقدر نایاب است که برخی از شهروندان وقتی کتابی را در سطح کتابفروشی های سطح شهر پیدا نکنند به ما مراجعه می کنند.

کتاب های شما شکل های جالبی دارند، یعنی برخی جلد شده است؟ داستان اینها چیست؟

خب ببینید، گاهی کتاب هایی داریم که دست دوم هستند، یعنی شخصی در زمان مطالعه آنها را جلد کرده و سپس به ما فروخته است، کتاب های جلدشده از این دست هستند.

شما در کتابفروشی خود کتاب هایی با قیمت های بسیار پایین دارید. داستان این کتاب ها چیست؟

برخی از کتاب ها آنقدر قدیمی هستند که شاید از قیمت روی جلد آن تعجب کنید، چون شاید 15 یا 20 یا 25 سال پیش نوشته شده است و ما الان آن را می فروشیم، البته باید این را هم اضافه کنیم که کار ما در واقع حراج کتاب است. چون بسکمک از افراد دوستدار کتاب و اهل مطالعه هستند، اما توان مالی لازم برای خرید کتاب را ندارند، که حراج کتاب کمک می کند انها هم به منابع و کتاب های مورد علاقه خود دسترسی پیدا کنند.

یعنی الان پایین ترین قیمت کتاب در کتابفروشی شما چند است؟

خُب بیینید! بسته به نوع کتاب و جنس جلد و یا حتی محتوای آن قیمت کتاب ها فرق دارد، اما ما در کتابفروشی حتی به قیمت 2 هزار تومان هم کتاب داریم.

چرا اینقدر ارزان؟

ارزان نیست، کتاب های قیمت پایین یا دست دوم هستند، یا کتاب هایی است که به فروش نمی رود یا کتاب هایی است که از فروش آن سودمان را کرده ایم و اینها تتمه آن هستند.

با این حساب، هر روز با چند کتاب در سبزه میدان بساط می کنید؟

بستگی به روز کاری دارد، یعنی روزهای جمعه بیشتر بساط می کنیم و شاید تعداد کتاب ها به یک هزار جلد هم برسد، اما در روزهای شلوغ شاید 200 یا 300 جلد را بساط کنیم.

پس برای بساط خودتان قانون مشخصی دارید؟

بله همینطور است، حتی سعی می کنیم در زمان بساط کردن هم منظم باشیم، یعنی از ساعت 9 صبح تا 9 شب بساط کتاب ها بدون وقفه انجام می شود.

بیشتر مشتریان شما چه قشری هستند؟

ببینید، مشتریان ما از هر قشری هستند، چون مطالعه کتاب پیر و جوان نمی شناسد، اما اگر بخواهیم درصد بگیریم، بیشتر مراجعه کنندگان افراد جوان هستند.

به نظر شما مطالعه کتاب در زنجان قابل قبول است؟

بله، جالب است بگویم که با همه مسائل مالی و اجتماعی، کتاب هنوز طرفداران خاص خود را دارد و هنوز هم کتاب بهترین دوست است، حتی گاها این علاقه تا حدی است که شخصی پول خرید را ندارد و کتاب نسیه با خود می برد و شاید بگویم بیشتر مشتریان به ما بدهکارند.

به نظر شما درآمد کتابفروشی به نام یک شغل راضی کننده است؟

ببینید، بستگی دارد چه کسی کتابفروشی کند، چون این حرفه هم همانند مشاغل دیگر قلق خاص خود را دارد، من در طول بیش از 20 سال سابقه فعالیتم در این حوزه شاگردان بسکمک تربیت کرده ام، اما فقط یکی از آنها به شغل کتابفروشی مشغول است و بقیه نتوانستند دوام بیاورند، چون سودی برایشان نداشت.

با این حال هیچ وقت در پی تغییر شغل نبودید؟

چرا بودم، چند سال قبل، بنا به دلایلی کتابفروشی را رها کرده و یک رستوران راه اندازی کردم، اما چون بلد آن نبودم، ضرر کردم و دوباره به شغل کتابفروشی برگشتم. جالب است برایتان بگویم که بعد از بازگشت به کتابفروشی همه بدهی ها و خسارات مالی وارده به خودم را از رستوران پرداختم و پس از مدتی دوباره به شرایط عادی برگشتم.

یعنی در حال حاضر امرار معاش شما فقط از طریق فروش کتاب است؟

بله بنده شغل دیگری ندارم و گذران زندگی ام از طریق فروش کتاب در گوشه ای از سبزه میدان و یک مغازه کتابفروشی است که در آنجا هم کتاب هایی با عناوین مختلف به فروش می رسد.

شما مغازه کتابفروشی دارید و هم در خیابان بساط می کنید، درآمد کدام یک بهتر است؟

شاید باور نکنید، ولی برخی از روزها درآمد کتابفروشی خیابانی بیشتر از مغازه است و این ناشی از مشتریان خاصی است که ما همیشه داریم. چون در فروش کتاب سعی می کنیم، رضایت مشتریان جلب شود و چنانچه مشتری تقاضای کتابی را داشته باشد، هر طور شده برای او تهیه می کنیم.

فروش کتاب در چه حوزه هایی بیشتر است؟

البته شاید برآورد این قضیه درست نباشد، چون مشتریان ما از اقشار مختلفی هستند، اما به نظر من کتاب های تاریخی و برخی از رمان های خاص مشتری بیشتری دارند.

شما بیشتر از 20 سال است که در حوزه کتاب فعالیت دارید، آیا هیچ وقت به فکر این نبودید که خودتان کتاب چاپ کنید؟

چرا اتفاقا، من از زمان دانشجویی می نویسم یعنی زمانی که خیلی جوان بودم، الان هم همینطور، اما هیچ وقت کتابهایم را به چاپ نرساندم. چون هر بار کتابم را نوشتم و تکمیل کردم و به یکی از دوستانم دادم آن را مطالعه کند، دیگر پس نیاورد و مجبور شدم دوباره همان را بنویسم، شاید باورتان نشود ولی یکی از کتاب هایم را 10 بار رونویسی کردم، حتی یکی از کتاب هایم فیلم شده است. حالا چون وارد دهه 50 سالگی شده ام، دیگر شور و شوق چاپ کتاب را ندارم، یعنی اقتضای سنم این است، اما یکی از کتاب هایم که هیچ وقت به چاپ نرسیده لعنت به تو ای... نام دارد.

و حرف آخر؟

حرف آخر اینکه، هنوز هم کتاب یار مهربان است، با وجود اینکه فضای مجازی بسیار گسترده شده است، اما هنوز هم می بینم مردمی را که با علاقه کتاب می خرند و بارها برای تهیه کتاب مورد علاقه خود مراجعه می کنند.