پذیرایی با کتاب در رستوران خوشبرگ سریال خوشبرگ - مجله جام جهان

خوشبرگ به کارگردانی رامین معقولی، تهیه نمایندگی ایمان ایرانمنش و نویسندگی مصطفی رجب زاده سعی دارد در قالب نمایش طنز، مطالعه را میان نوجوانان رواج دهد. رضا فیاضی، مجید شهریاری و جمعی دیگر از بازیگران، از جمله یک گروه نوجوان به نقش های این مجموعه جان می دهند. مجموعه ای که به گفته عوامل آن، نخستین اثر نمایشی فراوری شبکه امید است. با تهیه نماینده، کارگردان ، نویسنده سریال و رضا فیاضی، بازیگر نقش آقای حکمت یکی از بازیگران اصلی خوشبرگ گفت وگو نموده و از سختی های برقراری ارتباط با نوجوان امروزی و فراوری اثر نمایشی برای این گروه سنی پرسیده ایم.

نوجوانان امروز هوشیارترند

خوشبرگ از 30 بهمن روی آنتن رفته، سریالی که تشویق به کتابخوانی میان نوجوانان را هدف اصلی خود قرار داده است. از ایمان ایرانمنش، تهیه نماینده سریال درباره آغاز این پروژه و شکل گیری ایده آن پرسیده ایم که پاسخ می دهد: ابتدا قرار بود روی یک طرح دیگر کار کنیم، ولی آن به نتیجه نرسید و به این جمع بندی رسیدیم که کاری در حوزه کتابخوانی انجام دهیم. برای نوجوانان در حوزه کتاب کاری نداشتیم و بیشتر آثار فراوریشده برای عظیمسالان بود. نمی خواستیم قالب برنامه ترکیبی باشد، تا در حد امکان از شعار دور بمانیم. به همین دلیل درنهایت به قالب نمایشی رسیدیم. این اولین فراوری نمایشی شبکه امید در حوزه سریال سازی است. می توان گفت طرح به صورت مشترک برای من و مصطفی رجب زاده است و چون من درگیر کارهای تهیه و فراوری شدم، فیلمنامه را آقای رجب زاده نوشت.

او درباره سختی برقراری ارتباط با نوجوانان امروزی و تاثیرگذاری روی آنان بیان می نماید: من پیش از این هم تجربه کار در حوزه کودک و نوجوان داشته ام و درگروه کودک و نوجوان شبکه دو کار نموده بودم. به طور کلی جذب نوجوان به تلویزیون با توجه به رقیبی مثل فضای مجازی در این روزها سخت تر است، خصوصا وقتی بخواهیم از این طریق به او بگوییم که کتاب بخوان! این کار را سختتر می کرد، بنابراین سعی کردیم با قصه گویی به زبان طنز این کار را انجام دهیم و تا به امروز در همین چند قسمت بازخوردهای خوبی گرفته ایم. نوجوان امروز به واسطه فضای مجازی و... خیلی هوشیارتر است و سخت تر می توان او را قانع کرد، پس اگر در این سریال شعار می دادیم، تاثیری نداشت. به همین دلیل سعی کردیم در دل قصه به سمت معرفی کتاب برویم. شخصیت آقای حکمت که دانای کل است، هرگز به صورت مستقیم از کتابی نام نمی برد و بچه ها را مستقیما تشویق نمی نماید. در حقیقت کتابی به صورت مستقیم تبلیغ نمی گردد. مثلا اگر شخصیتی به فضانوردی علاقه دارد، قصه از فضای موضوعات مربوط به این حوزه و حتی فالگیری و... گذر می نماید تا در نهایت او را به این نتیجه می رساند که برای دنبال کردن رشته موردنظرش باید کتابی در این حوزه بخواند. درواقع در این سریال، فضای مجازی غیرمفید را مقابل کتاب قرار داده ایم، البته فضای مجازی مفید هم داریم و ما منکر این موضوع نیستیم.

او درباره معیار انتخاب کتاب ها به جام جم می گوید: از نهادهای مربوط به این حوزه و همچنین ناشران کتاب های کودک و نوجوان برای دریافت اسامی کتاب های مفید و... یاری گرفته و همچنین با نویسندگان و عظیمان این عرصه مشورت نموده ایم. از پیشکسوتان این حوزه و نویسندگانی مثل آقای رنجبر و فیاضی مشورت گرفته ایم. همچنین با نوجوانان هم در این خصوص گفت وگوهایی داشته و از نظراتشان در نگارش استفاده نموده ایم.

قصه کتاب ها

به گفته ایرانمنش، خوشبرگ قصه یک پیشکسوت عرصه چاپ و نشر به نام آقای حکمت است که رستوران خوشبرگ را اداره می نماید و در آنجا با توجه به ذائقه نوجوانان و خانواده های شان کتاب به آنها می دهد. درواقع در این رستوران خبری از غذا نیست و به جای آن به نوجوانان کتاب ارائه می دهند. قصه با نوه های آقای حکمت به نام های شاپرک و شاهین پیش می رود که نوجوان و یک جورهایی نقش اصلی هستند. در مقابل این فضا، یک گیم نت هم قرار گرفته است که مجید شهریاری، نقش صاحب آن را بازی می نماید و او سعی دارد بچه ها را به جای کتابخوانی به حضور در گیم نت سوق دهد. این شخصیت یک پسر نوجوان دارد که در کنار شاپرک و شاهین و همچنین دوستان این افراد، نوجوانان قصه را تشکیل می دهند.

احتیاط های کرونایی

تصویربرداری سریال خوشبرگ هنوز تمام نشده است و احتمال می رود سریال فصل های دیگری هم داشته باشد. ایرانمنش به جام جم می گوید: فصل اول 30 قسمت 20 دقیقه ای است تا از حوصله نوجوان خارج نباشد. با بازخوردهایی که در این مدت دریافت می کنیم، سراغ فصل بعدی می رویم. گروهی حدودا 40نفره داشتیم که زیر سقف و فضای بسته کار می کردند. به دلیل ملاحظات کرونایی ترجیح دادیم فاصله ای میان کار ایجاد کنیم و پس از مدتی دوباره تصویربرداری را آغاز می کنیم؛ البته دلیل دیگر هم این بود که بازخوردها را ببینیم و در صورت لزوم تغییراتی را در ادامه به وجود آوریم. حضور تعداد زیادی نوجوان و چند فرد مسن در میان بازیگران و عوامل، باعث شد بیشتر حواسمان را جمع کنیم تا خدایی ننموده کسی دچار بیماری نگردد.

ایرانمنش می افزاید: به عنوان تهیه نماینده و کسی که به نمایندگی از شبکه، کار را پیش برده ام، باید از خیلی ها تشکر کنم. ما کار سختی داریم، یکی این که سریال برای نوجوان بود. نوجوان، نه کودک و نه عظیمسال است و به همین خاطر حرف زدن با او سخت است. دوم این که موضوع کتاب بود و برای همین روی لبه تیغ راه رفته ایم. نباید نوجوان موضوع را پس می زد. پس همان گونه که اشاره کردم به سمت نمایش رفته ایم. سریال ساختن هم هزینه و دردسر دارد. آن هم در سالی که با کرونا دست وپنجه می کنیم. طرف حساب ما ناشرانی بودند که اوضاع اقتصادی خوبی ندارند، پس نمی توانستیم روی یاری اقتصادی آنها حساب کنیم. البته هفت هشت ناشر برتر را کنار خود داریم که یاری های سخت افزاری و نرم افزایش داشتند. اگر این کار با زحمتی قریب به یک سال به اینجا رسید، نتیجه کوشش خیلی ها از مدیران تا گروه خوبم بوده است. در گام اول، حمایت مدیران شبکه امید که در عین این که بودجه آنچنانی ندارند، اما تا جایی که در توان شان بود یاری کردند و قول همکاری هم دادند و حتی از معاونت سیما و... هم که دست شان می رسد، یاری خواستم. چون شبکه امید دست به کار عظیمی زده است. این شبکه، مجموعه نمایشی مفیدی را فراوری نموده که نسبت به خیلی از مجموعه های فعلی ما با احترام به زحمت شان جلوتر است و هدف والایی همچون ترویج مطالعه میان نوجوانان را دارد. در حالی که در برخی مجموعه های دیگر با بودجه های چندبرابری ما این نکته را نمی بینیم. باز هم در این حد محدود هر یاریی می توانستند، کردند و از ما در همه بحران هایی که این مدت داشتیم، حمایت کردند. شهرداری منطقه 11 هم کنار ما آمد و فضا و امکاناتی را در اختیارمان گذاشت.

نوجوانان مظلوم اند

رضا فیاضی، بازیگر نقش آقای حکمت است که نوجوانان را با هدایت خود به سمت کتابخوانی سوق می دهد. از او درباره نقش آفرینی در این سریال پرسیدیم و او چنین پاسخ داد.

دلایل پذیرش نقش؟ مهم ترین ویژگی و دلیل اصلی که باعث شد بازی در این کار را بپذیرم، این بود که دیدم برنامه ای است که بچه ها را به مطالعه تشویق می نماید. اولویت من کودک و نوجوان است و به همین دلیل اگر چند پیشنهاد به من داده گردد، کاری که مربوط به کودک است را انتخاب می کنم. همواره می گویم اول کودک و بعد دیگران.

راهکارهایی برای دوری از شعارزدگی؟ سعی شده است در قالب داستان این اتفاق بیفتد و چند تمهید برای آن اندیشیده شده است، مثلا کمدی بودن و حضور برخی شخصیت های بامزه همچون نوه شخصیت آقای حکمت به این موضوع یاری می نماید. امیدوارم مخاطب هم کار را به دور از شعارزدگی ببیند و با آن ارتباط برقرار کند. به طور کلی نسبت به گذشته کارهایی که بتواند چندین سال در جذب مخاطب پیروز باشد، نداریم. مثلا زی زی گولو با سپری شدن بیش از 20 سال همچنان می تواند مخاطب داشته باشد و در یادها مانده است. برای جذب بینندگان در این سنین باید رویا، خیال، جذابیت های تصویری، طنز و... به کار اضافه نمود. می توان گفت اساسا فراوریی نداشته ایم که حالا بخواهیم درباره این که این موارد را داشته است یا نه صحبت کنیم؛ به همین دلیل باید همین اندک مواردی که در این حوزه کار می گردد را غنیمت شمرد.

شناخت نوجوانان؟ عشقم بچه ها بوده و خواهد بود. اگر شما رد دنیای من را بگیرید و نوشته های من را بخوانید، می بینید همواره کودک و نوجوان در آثار من پررنگ بوده است. درکتاب، شعر و فیلم سعی نموده ام عشقم به بچه ها را نشان دهم. به خصوص نوجوانان، قشری که به نظرم ظلم زیادی به آن شده و کمتر به این دوران از زندگی انسان ها پرداخته می گردد. متاسفانه در خصوص نوجوانان خطوط قرمزی وجود دارد که مانع می گردد برخی مسائل را برای شان باز کنیم. مثلا درباره بیماری هایی مثل ایدز یا احساساتی چون عشق و... نمی گردد به آنها گفت.

از ژول ورن تا آثار جدید

بسیاری از آثاری که برای نوجوانان ساخته می گردد، فضای بچگانه دارند یا برای عظیمسالان مناسب اند. گویی این برهه سنی و ساخت اثر در محدوده مناسب آنان احتیاج به شناخت بیشتری از این بازه سنی دارد. مصطفی رجب زاده، نویسنده خوشبرگ درباره کارهایی که برای دوری از شعارزدگی و جذب نوجوانان در طراحی فیلمنامه این سریال انجام داده است، پرسیدیم که پاسخ می دهد: اولین درسی که در فیلمنامه نویسی یاد گرفتم، فرم و ساختار بود. من برای عظیمسالان فیلمنامه نوشتم و در تئاتر هم کار کردم و همواره کوشش داشتم کار از فرم خارج نگردد. در این سریال تمام عناصر و ساختار متناسب با گروه سنی نوجوان است و سعی نموده ایم ایده اولیه، سوژه، روایت داستان و عناصر بصری را رعایت کنیم و از فرمی که برای خوشبرگ مشخص نموده ایم خارج نشویم. در این خصوص فیلم دیدم، مشورت کردم و جلساتی با کارگردان و تهیه نماینده داشتم تا کار مناسب نوجوانان باشد. با بچه های این سنی هم جلسه گذاشتیم تا به فضای آنان نزدیک شویم. در این خصوص حضور آقای فیاضی به عنوان یک شخص زبده هم موثر بوده و هست. از تجربیات ایشان استفاده کردیم و از ایده ها و صحبت های بداهه شان سر صحنه بهره بردیم.

او ادامه می دهد: به هر حال همه ما دوره نوجوانی را گذرانده ایم، با این که نوجوانان الان خیلی با ما تفاوت دارند ولی مشترکاتی هم هست. برای مثال این دوران گذر از کودکی به جوانی است و احساساتی مثل استقلال طلبی و دیده شدن در شخص ایجاد می گردد. این تجربیات مشترک در کار نوشتن خیلی یاری مان کرد. می گردد گفت پشت خوشبرگ یک کار تحقیقاتی، میدانی همراه مشاوره با روان شناسان و جامعه شناسان بوده است.

رجب زاده از حضورش برای انتخاب کتاب ها به عنوان نویسنده بیان می نماید: انتخاب کتاب ها با تهیه نماینده بود. ایشان با چند انتشارات صحبت کردند و چون این ناشران از متخصصان این حوزه بودند و همچنین با مشورت شبکه و... به لیستی از کتاب ها رسیدیم و پیغام آنها را دل فیلمنامه منتقل کردیم. در میان این لیست قصه های کلاسیکی مثل اولیور توئیست و آثار ژول ورن وجود داشت که یکسری را قبلا خوانده بودیم و دیگر آثار را مطالعه و با یاری دستیارم خلاصه نویسی کردیم. سعی داشتیم قصه ها به صورت مستقیم وارد فیلمنامه نگردد تا ماجرای هر اپیزود زود لو نرود. به همین خاطر بنا شد مفاهیم اصلی کتاب ها را در دل قصه بیاوریم.

موضوع یک کتاب، مضمون یک اپیزود است

رامین معقولی، کارگردان سریال خوشبرگ است که درباره پیوستنش به این گروه به ما می گوید: از همان ابتدا با عوامل مجموعه در ارتباط بودم و روی طرح کار کردم. طرح خیلی دستخوش تغییر شد تا به ضبط رسید. خیلی دوست داشتیم هر قسمت طولانی تر باشد و در این خصوص زمان40 دقیقه را پیش بینی نموده بودیم، ولی با سیاست های شبکه و احتیاجشان الان قسمت ها 20 دقیقه است. مضمون هر قسمت تقریبا موضوع یک کتاب است، مثلا اگر در یک کتاب نوجوان دختر با بینی خود و چهره اش مشکل دارد، این ماجرا مضمون یکی از اپیزودها شده است و می بینیم که شخصیت شاپرک این دغدغه را دارد.

بازیگران نوجوان سریال بیشتر چهره های تازه ای هستند. معقولی درباره انتخاب آنان و دیگر نقش آفرینان سریال بیان می نماید: تیم نوجوان قبلا با من کار کردند و هنرجوهای من هستند. از زمان پیش فراوری به انتخاب آقای شهریاری رسیدیم. چند مورد دیگر هم بودند، اما به دلم ننشستند. این شخصیت یک جورهایی بدمن قصه است، البته خاکستری است و ما مثل زندگی عادی آدم کاملا سیاه نداریم. برای نقش آقای حکمت، شبکه جناب فیاضی را پیشنهاد دادند که در این عرصه سابقه دارند.

تقابل شخصیت خوب زاده و حکمت جزو چالش های اصلی شخصیت های عظیمسال قصه است که کارگردان در این باره بیان می نماید: این دو نفر با همدیگر شریک هستند. طبقه فوقانی کافه کتاب، گیم نت آقای خوب زاده است. همواره چالش مطالعه و بازی های رایانه ای در قالب این دو شخصیت را می بینیم و در جایی از قصه خوب زاده پیشنهاد خرید سهمش را به حکمت می دهد.

او درباره گزینش کتاب ها هم بیان می نماید: برای انتخاب کتاب ها، داخلی و خارجی بودن ناشر برای مان اهمیت نداشت و به دنبال کار خوب بودیم. به همین خاطر سمت ایدئولوژی خاص و تبلیغ نرفتیم. حتی نخواستیم یک شخصیت خاص را به زور برای نوجوان عظیم کنیم. باتوجه به بطن جامعه امروز که نوجوانان از خیلی مسائل دور هستند و اطلاعاتی درباره آن ندارند، سعی کردیم هرچه برای نوجوان مفید است را به او ارائه دهیم. اینها با مشورت شبکه و نویسنده حاصل شده است.

معقولی ادامه می دهد: به طورکلی این کار، ساختار سختی دارد. یک بحث مهم مثل جاانداختن فرهنگ مطالعه را داشتیم که این باتوجه به سخت پسند شدن نوجوانان و حضور زیاد آنها در فضای مجازی، سخت است. به لحاظ کارگردانی هم اگر بخواهی یک مساله مهم را در قالب کمدی جابیندازی، سخت است. ولی چون هدف اصلی مضمون کتاب بود، کوشش داشتیم وارد داستان کتاب ها شویم و از آنها یاری گرفتیم. جالب بود که نوجوانان حاضر در پروژه با قصه ها ارتباط برقرار کردند و همین به ما نشان می داد که احتمالا دیگر نوجوانان هم جذب خواهند شد.

این کارگردان در خاتمه با نقد برخی آثار فراوریشده به ویژه برنامه هایی که در حوزه کتابخوانی فعالیت می نمایند، می گوید: در این سال ها بیشتر برنامه های ترکیبی سلبریتی محور بودند، برخی برنامه های نمایشی و سریال ها هم گویی نمی دانند می خواهد چه بگویند. در حقیقت برخی سریال ها یک حرف خاص دارند و مثلا یک پرونده را دستمایه خود قرار داده اند که این خوب است، اما برخی هستند که نمی دانند می خواهند چه بگویند! به نظرم دیگر سریال های ملودارم شعاری بس است. بعد از سریال کتابخانه هدهد چندان کار پیروزی در این حوزه نداشته ایم. به نظرم کتابخانه هدهد خیلی پیروز بود، اما کتاب باز نه چندان! حالا که یک شبکه آمده است تا فرهنگ کتابخوانی را جابیندازد، باید حمایت گردد. این اولین کار نمایشی شبکه امید است و نباید گذاشت موضوع به این مهمی فراموش گردد.

منبع: نوشین مجلسی - رسانه / روزنامه خبرنگاران