چرا از خنده رامبد جوان تعجب می کنیم؟! - مجله جام جهان

کارنامه رامبد جوان کِی چیزی بیش از این بوده است؟ خوش خندۀ سال های خانه سبز که اکنون خودش و خانه اش را به زردترین شکل ممکن جلوه می دهد، نه ادعای روشن فکری دارد و نه در جهت روشن گری قدم برداشته. با خانۀ سبز آشنا شد و بعد معلوم شد اگر رسام و بیرنگ بالای کار نبودند، جوانش می شد آن که در پشت دیوار شب، سوغات فرنگ و زن بدلی دست به بازی می زند ـ دست و پا می زند به بازیگری.

واقع بین باشیم: فرق است بین یک بازیگر و رامبد جوان به عنوان بازی کننده. جوان در بازیگری جدی نیست. بازیگری را به بازی گرفته. نقش آفرینی اش را پشت هیجان و شورِ افراطی اش پنهان نموده و اینی که هست را به شمایل خود بدل ساخته، امّا اینی که هست نامش بازیگری نیست، بی خیالی است از سرِ درک نکردن مقوله بازیگری. شوخی است نه از سرِ پختگی. دقت کنید که جوان هرجا معقول بوده، یک کارگردان بالای سرش داشته و هرجا خودِ واقعی و غیرجذابش نمایان شده، با فیلم بساز هایی بازاری پسند طرف بوده ایم ـ و کارنامه اش نشان داده که گاهی حتّی کاری از کارگردان های کاربلد هم ساخته نیست.

او همواره خودش است؛ امّا این خودش به گرد پای خودبوده گی کمدین های نام دارِ سینما و تلویزیون نمی رسد. در هر نقش یک رامبد جوانِ خوش خنده بوده و نهایت استعدادش، کنترل خنده اش است در گناهکاران. قطعاً اگر پدیده ای به نام خندوانه نبود، رامبدی نمی ماند. اهل فرهنگ؟ رامبد جوان در کارنامۀ کاری اش نشان نداده که چه قدر اهل فرهنگ و البته هنر است. ممکن است در زندگی شخصی اش باخ گوش کند، امّا در عمل چیزی بیش از آهنگ های بازاری ارائه نمی دهد.

تا پیش از خندوانه و در بهترین حالت، او باحال بود و سرگرم کننده و می شد برای لحظاتی به رفتار های بامزه اش خندید، ولی آرتیست خطابیدن او، میزان درک و دریافتمان از هنر را نشان خواهد داد. نمی گردد به کسی که می رسد به نگار، و به خیالش فیلمِ جدی ساخته، گفت فیلم ساز.

نمی گردد به خندیدن گفت استعداد، به خنداندن گفت کمدین؛ و نمی توان به کسی که از راه فرهنگ ـ بدون استعدادی ـ فقط کسب درآمد می نماید گفت اهل فرهنگ. این ها در حقیقت بیزنس منهایی هستند که شاخک هایشان در امور مالی خوب کار می نماید، امّا در باب فرهنگ، کشوری که رامبد جوانش را هنرمند بخواند، از سواد کافی فرهنگی برخودار نیست. رامبدِ پیش از خندوانه، رامبد آذر، شهدخت ... و پریدن از ارتفاع کم و آزمایشگاه بود و گاه مهمانِ سریال های پژمان و ساختمان پزشکان و داشت جهت فراموشی را طی می کرد و از یک نویسنده، تهیه کننده، سازنده، اجراکننده و بازی کننده داشت می رفت سمت یک بازنده که خندوانه رسید ...

خندوانه، امّا برنامه ای محبوب و معروف که دوباره رامبد را مطرح نمود و مانع از عیان شدن عمومیِ بازنده گی اش شد. کاری که او در خندوانۀ متقدم می کرد، همان کاری بود که در آن دستی داشت: خوب می خندید؛ امّا مشکل این جا بود که او (مثل همواره) فقط خوب می خندید. فکر کنید یک بازیگر، بیست سال بازی کند و بعد متوجه گردد در چیزی جز خندیدن استعداد ندارد؛ بنابراین برنامه ای ساخت که در آن فقط می خندید و آن قدر خندید که مردم به خنده اُفتادند. معضل از جایی شروع شد که شرایط اجتماعی، مالی، سیاسی و ... بیرون از استودیوی او روز به روز دشوارتر می شد، امّا جوان با فریاد می گفت: ما خیلی باحالییییم! ما خیلی عالیییی هستیم! و این شروع یک پروژه بود؛ پروژۀ فراموشی.

بله، مجری گری تعریف دارد. بازیگری نیست که برایش رسالتی قائل نشد؛ آن هم مجریِ پرمخاطب ترین برنامه (در یک دوره)! پروژۀ فراموشیِ خندوانه شاید در لحظه درد را التیام می بخشید (و به قول خود جوان در مصاحبه ای، مانع از خودکشی یک نفر شده بود)، امّا به مرور نتایج هراسناکی به همراه داشت (و خواهد داشت). وقتی قرص های مسکن دیگر اثر نمی نماید و درد، دوچندان می گردد (و به نظرم اکنون آن موقع رسیده است). خندوانه نتیجۀ پوپولیسمِ دولت نهم و دهم بود و فرقی با یارانۀ چهل و پنج هزار تومان نداشت. خندیدن اصلاً بَد نیست، امّا نه به قیمت فراموشی.

خندوانه در فصل های متعدد رویکرد پوپولیستی اش را افزایش داد و نشان داد که رامبد جوان نه دغدغۀ جامعه دارد و نه درکی از آن. او صرفاً یک برنامه ساخته است نه برای ایجاد یک بستر فرهنگی بلکه صرفاً برای کسب درآمد. کارنامۀ پیش از خندوانه اش نیز می گوید او نه نویسنده است نه تهیه کننده، نه سازنده، نه اجراکننده و نه بازیگر. جهتی که او را به یک بازنده می رساند و این را می توان در سری تازۀ خندوانه دریافت کرد که برای همان خنداندن ـ که اکنون دیگر تکراری شده و مسکن ها اثر خود را از دست داده است ـ تن داده به پایکوبی و آواز و گریم های عجیب و غریب.

و، امّا مردم معمولی، واپسین کارِ ناکارِ رامبد جوان. واقعاً کسی این اثر را می بیند؟ واقعاً در حین دیدن، لذت هم می برد؟ واقعاً آن کس که با مردم معمولی لذت می برد تا حالا سریال دیده است؟ بازی تاج و تخت و بریکینگ بد بماند؛ مثلاً تا حالا سیت-کام های (کمدی موقعیت) ردۀ بیِ آمریکایی را دیده که تفاوت زمین و آسمان را دریابد؟ چند قسمت با کدام بودجه ساخته شده که پس از استقبال نکردن وانتقاد های تند مخاطبان حذف شده است؟ سرمایۀ بادآورده است که سرش این گونه آزمون و خطا می گردد؟ سرمایه گذار دلش به حال سرمایه اش نمی سوزد که این چند قسمت را پاک نموده؟ و سؤال مهم تر: یک مدیر ـ به مفهوم دقیق کلمه ـ بالای سر این پروژه نبوده که از اولین پلانی که ضبط می گردد، شکلِ آشفته و ناکام اثر را درک کند؟

مگر رامبد جوان چه دستاوردی جز خندیدن داشته که این گونه به او اعتماد می گردد؟ بی شک بعضی سلبریتی های ما اگر هر جایی خارج از ایران بودند، دست مرحوم اِد وود را از پشت می بستند. امّا ما باید برای دیدن کارهایشان پول پرداخت کنیم و بعد هم بگویند ببخشید و تمام قسمت ها را بریزند دور.

مردم معمولی نه داستان داشت، نه هدف داشت، نه کسی کاری می کرد که بخنداند ـ گریه دار بود؛ و حتّی دیگر رامبدش هم درست نمی خندید و از تنها استعداد خود بهره نمی برد. اَدا ـ بازی بود، حوصله سربر و غیرقابل تحمل ـ نزدیک ترین به آیکونِ رامبد جوان؛ و افسوس به حال بازیگر طلسم و مسافران و کارگردانِ آن همه تئاتر درجه یک که به چنین حالی اُفتاده است. با این حال تعجب می کنید که رامبد جوان به نویسنده می خندد؟! او یک بار هم که نقاب روشن فکری نگذاشته و دارد خودِ واقعی اش را نشان می دهد، ما ناراحت شده ایم؟! به قول یک شاعر، بهای سنگینی است که با رؤیای فلینی رسیده ایم به یکی مثل رامبد جوان! بهای بسیار سنگینی است.