طرح تحول، تبعیض را برای پرستاران تشدید کرد - مجله جام جهان

به گزارش گروه رسانه های خبرنگاران، عدالت در مورد پرستاران رعایت شود این عبارتی است که رهبر معظم انقلاب در دیدار روز گذشته خود با پرستاران مطرح کردند؛ موضوعی که سال هاست درباره آن بحث می شود اما در عمل وضع پرستاران تغییری نکرده است. واقعیت اینجاست که تا وقتی در سلامت و عافیت هستید، شاید به نقش پرستاران در نظام سلامت توجهی نکنید اما کافی است خدای ناکرده خودتان یا بستگان تان برای انجام یک عمل در بیمارستان بستری شوید تا به اهمیت کار آنها و از خودگذشتگی شان برای نجات جان بیماران آگاه شوید. در نظام سلامت کشور ما چندان توجهی به این موضوع نمی شود. حقوق پرستاران در مقایسه با پزشکان چند برابر کمتر است و با وجود اینکه مریض بیشتر از پزشک با پرستار سروکار دارد اما نظام بودجه ریزی کشور همچنان نقش پرستاران را نادیده می گیرد. کمبود نیرو و بودجه ای که هر دو به شدت احساس می شود و خبرها حاکی از آن است که کارانه پرستاران کشور به طور متوسط حدود یک سال و در برخی استان ها حتی تا 16 ماه به تعویق افتاده و این مسئله ای است که باید فکری برای آن شود. گلایه آنها تنها ناشی از عدم پرداخت حقوق شان نیست و تبعیض و بی عدالتی رایج میان تیم های درمانی است که آنها را از این شرایط دلسرد می کند. هرچند جامعه پرستاری ایران دست از تلاش نمی کشد اما این امر از مسئولیت مسئولان کم نمی کند. سال هاست درباره تعرفه گذاری خدمات پرستاری صحبت می شود و حتی سازمان نظام پرستاری بودجه ای معادل دوهزارمیلیارد تومان برای این مساله پیشنهاد داد که با موافقت وزارت بهداشت روبه رو شد اما درنهایت این مساله در کمیسیون تلفیق بودجه رد شد و شرایط به همان منوال سابق ماند.

پرستاری؛ شغلی پرطرفدار در دنیا برخلاف ایران

برخلاف ایران که در آن رشته پرستاری با شرایط فعلی چندان پرطرفدار نیست، این موضوع در دنیا کاملا برعکس است و اگر قصد مهاجرت به کشورهای دنیا را داشته باشید، این شغل آنقدر پرطرفدار است که کشورهای دنیا برای آن پذیرش می گیرند و حقوق خوبی هم دارد. اگرچه میزان مبالغ پرداختی در کشورهای دنیا به پرستاران با ایران قابل قیاس نیست، مروری کوتاه بر آن بد نیست تا شرایط را به خوبی درک کنیم. متوسط حقوق پرستاران در نروژ 50 هزار دلار در سال، در کانادا 48 تا 55 هزار دلار در سال، در استرالیا از 28 دلار ساعتی تا 60هزار دلار در سال، در دانمارک 38هزار تا 50 هزار دلار در سال، در انگلیس از 30هزار تا 43هزار دلار در سال، در شیلی از 28 هزار تا 62 هزار دلار در سال، نیوزیلند از 32هزار تا 47هزار دلار در سال، در بلژیک از 27هزار تا 55 هزار دلار در سال و در آمریکا از 45هزار دلار تا 94هزار دلار محاسبه می شود که در مقایسه با متوسط حقوق و دستمزد دیگر مشاغل در این کشورها رقم بالایی محسوب می شود. برای مثال در شیلی متوسط درآمد سالیانه یک فرد 10هزار دلار در سال است.

پرستاران هیچ گونه امکانات ورزشی و تفریحی ندارند

به سراغ پرستار باسابقه یکی از بیمارستان های دولتی مختص بچه ها رفتیم. وقتی از او خواستم شرایط شان را تشریح کند، با خنده ای تلخ گفت: سختی کار پرستاران به علت کمبود نیرو هر روز بیشتر می شود و حقوقی که باید را به پرستاران اختصاص نمی دهند اما مشکل اصلی ما عدم امنیت شغلی است که باید فکری اساسی برای آن شود. اخیرا موضوع سختی کار را هم برایمان برداشته اند و باید تا 30 سال خدمت کنیم. بسیاری از همکارانم با مسائلی مانند دیسک کمر و آرتروزهای مزمن دست به گریبانند و هیچ امکانات تفریحی یا ورزشی برای ما وجود ندارد. متاسفانه بخش پرستاری چنان که باید از حقوق پرستاران دفاع نمی کند و به تازگی تعداد شیفت ها را هم افزایش داده اند که در این صورت دیگر هیچ تعطیلاتی نداریم که این مساله باعث فشار بیشتر به پرستاران می شود. ما عملا یک برنامه ثابت برای زندگی خود نداریم و همیشه در حال آماده باش هستیم. کارکردن در بخش بچه ها به ویژه بخش سرطان بسیار سخت است، چراکه بارها پیش آمده که با یک کودک ارتباط گرفته ایم و در مدت زمان کوتاهی او را از دست داده ایم. کودکی سرطانی داشتیم که مادر و پدرش از هم جدا شده بودند و تا لحظه آخر منتظر دیدار مادر بود. او دست من را گرفته بود و در لحظات احتضار اجازه نمی داد از او جدا شوم، این کودک پس از دقایقی فوت کرد و این تلخ ترین اتفاقی بود که با آن روبه رو شده ام. البته اتفاقات شیرین هم کم نداشته ایم و سلامتی بچه ها و ترخیص شان از بیمارستان بهترین اتفاقی است که ممکن است برای آنها بیفتد.

متوسط حقوق پرستاران بیمارستان های دولتی 2 تا 3 میلیون است

پس از صحبت با او به یکی دیگر از بیمارستان های دولتی تهران که در حوزه مسمومیت های دارویی شهره است، رفتم. جو بیمارستان مانند همیشه شلوغ بود و پزشکان و پرستاران همه درحال فعالیت بودند. از یکی از آنها درباره مسائل شان پرسیدم که گفت: آنچه عیان است، چه حاجت به بیان است. مسائلی که پرستاران با آن روبه رو هستند، بسیار زیاد است. تعداد زیاد بیمارانی که شما در اینجا می بینید با توجه به تعداد محدود پرستاران خانم و آقا خود گویای مسائل ماست که باید در این باره فکری شود. سالی یک روز یادی از ما می کنند و پس از آن فراموش می شویم. دیگری می گوید: انتظار خاصی از مسئولان نداریم، جز اینکه ما را هم ببینند، پرستاران اینجا با 36 ساعت کار در هفته تنها متوسط 2 تا 3 میلیون حقوق می گیرند که در مقایسه با شرایط پزشکان اصلا قابل قیاس نیست اما در مقایسه با دیگر مشاغل هم فکر می کنم پایین ترین سطح برای ما باشد. هرچند شرایط دیگر بیمارستان های دولتی هم خوب نیست و اطلاع دقیق دارم که با 44 ساعت کار در هفته آنها نیز 3 تا 5، 3 میلیون حقوق می گیرند.

گلایه یک پرستار از مالیاتی که باید بپردازند

فکر کردم شاید وضع بیمارستان های خصوصی بهتر باشد، درنتیجه به سراغ یکی از این بیمارستان ها در تهران رفتم؛ بیمارستانی که با تجهیزاتی مدرن امکانات ویژه ای را برای مادران باردار به خصوص آنهایی که تمایلی به سزارین ندارند، فراهم می کند. پس از انجام هماهنگی مترون (مدیر خدمات پرستاری) این بیمارستان در گفت وگو با من گفت که 27 سال است که در این بیمارستان فعالیت دارم و از قدیمی ها محسوب می شوم اما با وجود این حقوق چندان بالایی ندارم. از او خواستم میزان حقوقش را بگوید که او جواب داد با اضافه کار و این میزان سابقه کاری تنها 3 میلیون و 700هزار تومان حقوق می گیرم که بخشی از آن را هم به عنوان مالیات برمی دارند، درحالی که در دیگر مشاغل این گونه نیست. او از علاقه اش به این کار می گوید و ادامه می دهد که کارم را عاشقانه دوست دارم اما با سختی های خاصی هم روبه رو هستم، مثلا اینکه در شب هایی همچون یلدا در کنار خانواده ات نیستی یا در سخت ترین شرایط باید آنها را تنها بگذاری. از او پرسیدم که به هرحال شرایط بیمارستان خصوصی باید بهتر از بیمارستان های دولتی باشد که گفت این گونه نیست و پس از طرح تحول سلامت شرایط بیمارستان های دولتی بهتر شد اما در بیمارستان های خصوصی مسائل زیادی وجود دارند که قابل حل نیستند.

تفاوت محسوس ما با بیمارستان های دولتی در این است که تعداد مراجعان ما کمتر است.برای اینکه آمار دقیقی از پرستاران داشته باشیم، به سراغ یکی از بیمارستان های اعصاب و روان تهران می روم و پیروز به گفت وگو با یکی از آنها می شوم. خستگی در آخرین ساعات کاری اش در چهره اش هویداست اما وقتی دسته گل نرگسی که برایش گرفته ام را به او می دهم و روزش را تبریک می گویم، خنده بر لبانش می نشیند. از سختی کارش می پرسم که او در جوابم می گوید اینجا کار چندان سخت نیست و پیش از این در یک درمانگاه مرتبط با بچه ها کار می کردم که واقعا شرایط سختی بود و مرگ بچه ها را اصلا نمی توانستم تحمل کنم. اینجا درگیری و مسائل خاص خودش را دارد اما این بیماران بی آزارترین افرادی هستند که وجود دارند و شادی و ناراحتی ما به این افراد گره خورده است. او از بی عدالتی میان پرستاران و پزشکان گلایه می کند و تاکید دارد اگر به قشر پرستار توجه شود، بیماران هم شرایط بهتری خواهند داشت اما وقتی پرستاران در ساعت کاری زیاد با مراجعان بسیاری روبه رو می شوند، واقعا هیچ وقتی برایشان باقی نمی ماند که بخواهند نفس بکشند چه برسد به اینکه بخواهند جواب ارباب رجوع را بدهند. از شرایط حقوق شان می پرسم که می گوید در اینجا به خاطر سختی کار 600هزار تومان بیشتر می گیرند که این در مقایسه با کاری که انجام می دهند رقم چندانی نیست. وقتی خواستم از او جدا شوم گفت که ای کاش مسئولان حالا که درحال تدوین بودجه هستند، فکری به حال پرستاران کنند تا شرایط از این بدتر نشود.

حقوق پرستاران باید عادلانه افزایش پیدا کند

محمد شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستار کشور در گفت وگو با فرهیختگان گفت: شرایط پرستاران چه در بخش دولتی و چه در بخش خصوصی تاسف آور است. این تفاوت ماهوی در شرایط پرستاران از اواخر دهه 70 آغاز شد. با اجرایی شدن طرح کارانه در سال 76 تفاوت چشمگیری بین حقوق پرستاران و پزشکان ایجاد شد. اکنون کارانه یک پزشک رقمی معادل 60 میلیون و کارانه یک پرستار رقمی معادل 300هزار تومان است که به طور متوسط 100 برابر اختلاف دارند و این جدا از پولی است که پرستار و پزشک به عنوان حقوق دریافت می کنند.

تا پیش از دهه 70 تفاوت غیرمنطقی در حقوق پزشک و پرستار نبود

دبیرکل خانه پرستار کشور ادامه داد: تا پیش از سال 76 تقریبا عدالت بین نظام سلامت برقرار بود و بیماران اولویت اول بیمارستان بودند و همه گروه های پزشکی تمام تلاش خود را می کردند تا بیمار به سرعت درمان شود و مسائل بیمه ای هم به این میزان نبود. من به خوبی به خاطر دارم اگر یک پزشک 10هزار تومان می گرفت، حقوق پرستار 6هزار تومان بود که اختلاف 5، 1 تا 2 برابری با هم در حقوق داشتند. اختلاف حقوقی که منطقی بود و ما هم آن را قبول داشتیم. در بخش خصوصی هم شرایط پرستاران چندان خوب نیست، چراکه آنها هم تمامی مسائل پرستاران بخش دولتی را دارند و مشکل امنیت شغلی را هم باید به آن اضافه کنید. در بخش دولتی قانون ارتقای بهره وری اجرا می شود اما در بخش خصوصی همین قانون نیم بند هم اجرا نمی شود.

فرمول محاسبه کارانه پزشکان و پرستاران

او در ادامه تشریح کرد: طرح نوین خودگردانی بیمارستان ها موسوم به طرح پرداخت کارانه از دهه 70 به این طرف با همان بهانه هایی که در طرح تحول سلامت عنوان کردند کارانه کم پزشکان موجب زیرمیزی دریافت آنها می شود و باید این مبلغ بالا برود، بنیان گذاشته شد. طرحی که موجب از بین رفتن هزاران میلیارد تومان و کوچک شدن سفره مردم در نظام سلامت شد و سود آن تنها به عده ای خاص اختصاص یافت. در این طرح ابتدا هزار تعرفه برای پزشکان تعریف کردند و اعلام شد پزشکان علاوه بر حقوق دریافتی خود باید برای خدمات مختلف هم دستمزد دریافت کنند که در حوزه های مختلف تعرفه های متفاوتی دارد. برای مثال اگر یک عمل جراحی آپاندیس 100هزارتومان هزینه بردارد، این را به عنوان کارکرد پزشک تلقی می کنند، درحالی که در پروسه حضور بیمار برای عمل جراحی تا ترخیص آن از بیمارستان افراد دیگری هم نقش داشتند و حتی در اتاق عمل هم که پزشک حضور می یابد، چند نفر از تکنسین اتاق عمل و تیم پرستاری هستند. در بیشتر بیمارستان های دولتی جراح از ابتدا هم در اتاق عمل حضور ندارد و رزیدنت عمل را انجام می دهد، درنتیجه این پول به حساب پزشکی ریخته می شود که واقعا بالاسر عمل جراحی نیست و حتی ممکن است در خانه اش درحال استراحت باشد. استدلال پزشکان این است که خرج بیمارستان به حضور ما می چرخد، در حالی که پزشک به تنهایی در این زمینه موثر نیست و بسیاری از افراد در کنار او دخیل بوده اند. میزان محاسبه این پول هم به این صورت است که در این 100هزار تومانی که 10درصد آن به بیمارستان اختصاص می یابد، هزینه های مصرفی بیمارستان را هم کفاف نمی دهد. 65 درصد از این مبلغ را به پزشک جراحی که حالا ممکن است اصلا خودش هم عمل جراحی نکرده باشد، می دهند و پنج درصد از این هزینه ها به دانشگاه علوم پزشکی آن بیمارستان تعلق می گیرد که درنهایت 20درصد باقی مانده را بین همه پرسنل بیمارستان تقسیم می کنند. در این شرایط با چنین فرمولی حقوق پزشکان و پرستاران از یکدیگر اختلاف فاحش پیدا می کند. به صورتی که 20درصد باقی مانده پول بین 92 تا 93 درصد پرسنل پزشکی بیمارستان اختصاص می یابد و 65 درصد آن بین هفت تا هشت درصد به پزشکان تعلق می گیرد.

شریفی مقدم گفت: در زمان آقای قاضی زاده هاشمی در طرح تحول سلامت این رقم بسیار افزایش پیدا کرد و سه هزار تعرفه پزشکان دوبرابر شد و علاوه بر آن رقم این تعرفه ها هم تا 300درصد افزایش پیدا کرد. شاید اگر تعریف ساده ای از آن داشته باشیم باید بگوییم ما در سال حقوق مان به صورت رندوم 15 تا 20 درصد افزایش یافت اما وزیر سابق در طرح تحول سلامت به اندازه 20سال حقوق پزشکان را افزایش داد. این اختلاف فاحش را ما در همان زمان رسانه ای کردیم و حتی در همان زمان از من شکایت شد که چرا کارانه چندصدمیلیونی پزشکان را رسانه ای کرده اید. اکنون برای کارانه پزشکان سقف 65میلیون تومانی گذاشته شده است که پزشکان شاغل در مناطق محروم از این قضیه مستثنی شده اند. در حال حاضر هم کارانه بالای 100 میلیون داریم اما متوسط کارانه پرستاران در سراسر کشور رقمی معادل 300 تا 400هزار تومان است. متوسط حقوق پرستاران دو تا سه میلیون است. اما پزشکان یک حقوق هیات علمی می گیرند که رقمی معادل 15 تا 20 میلیون است. اضافه کار پرستاران ساعتی 6 تا هفت هزار تومان است که اجباری است و به دلیل پایین بودن نرخ اضافه کاری هیچ تمایلی از سوی این قشر برای این مساله وجود ندارد. در اینجا باز هم برای پزشکان تفاوت وجود دارد، چراکه پزشکان علاوه بر حقوق و کارانه شان، حق آنکالی، حق مقیمی و حق ماندگاری هم دریافت می کنند. در زمان طرح تحول سلامت کارانه 300 تا 400 میلیون تومانی هم داشتیم و من حتی فیش های آنها را هم داشتم اما اکنون با اعمال سقف، به جز برخی تخصص های نادر و برخی مناطق محروم کشور، باقی زیر 65 میلیون کارانه می گیرند. نکته ای که در اینجا وجود دارد تبعیض و ناعدالتی ای است که در حق پرستاران وجود دارد که ممکن است برخی مترون ها کارانه یک یا دو میلیون تومانی بگیرند اما کارانه 65 میلیونی قاطبه پزشکان چندصد برابر کارانه 300هزار تومانی پرستاران است. در هیچ کجای دنیا این مساله وجود ندارد. در تمام دنیا تفاوت پزشکان و پرستاران نهایت دو تا چهاربرابر است. در آمریکا و انگلیس پزشکان دوبرابر پرستاران حقوق می گیرند. آن هم در مورد پزشک متخصص است و تفاوت حقوق پزشکان عمومی با پرستاران کمتر است. منتها ایران تنها کشوری است که این میزان اختلاف بین پزشکان و پرستاران آن وجود دارد. آنچه پرستاران ایرانی از آن رنج می کشند همین تبعیض و بی عدالتی ای است که در جامعه ما وجود دارد. پرستاران تمام زندگی خود را می گذارند تا زندگی مردم را نجات دهند ولی هرچقدر پرستار بیشتر کار می کند، جیب پزشکان پر می شود و آنها پولدارتر می شوند. این بی عدالتی چه در بخش خصوصی و چه در بخش عمومی وجود دارد و پرستاران در شرایط نامناسبی قرار دارند که حقوق شان در پایین ترین سطح کارکنان دولت است. شرایطی که در دنیا کاملا برعکس است و سازمان بهداشت دنیای سال 2020را به نام پرستار نام گذاری کرده و پرستاران نقش اولی را در سلامت مردم کشورشان دارند اما این شرایط برای پرستاران ایرانی کاملا برعکس است. کار پرستاران بسیار سخت است و طی چند وقت اخیر با شیوع بیماری آنفلوآنزا دو نفر از پرستاران فوت کردند و اینها مرتبا درگیر مسائل ایدز، هپاتیت و دیگر بیماری ها هستند، در حالی که نیروها هم افزایش پیدا نمی کنند. صفر تا صد کار با پرستاران است اما با تعرفه گذاری کار آنها مخالفت می شود و آنها از شرایط موجود بسیار ناراضی هستند. این مساله در همه صنوف پرستاران وجود دارد و حدود 110هزار پرستار در بخش دولتی شاغل هستند که اگر دانشجویان و باقی پرستاران بخش خصوصی را هم درنظر بگیریم، این رقم به معادل 200هزار نفر می رسد.

منبع:فرهیختگان