یک تپه باستانی در ری با قدمت تاریخی تخریب شده است - مجله جام جهان

تپه قمی آباد در نزدیکی روستای قمی آباد از بخش قلعه نو از املاک شهرستان ری (شرق تپه میل) که گفته می گردد به دوران تاریخی اسلامی و احتمالا پیش تر از آن مربوط است و با وجود آنکه یک تپه باستانی شناسایی و معرفی شده و حتی در آنالیز های اخیر سفال های پیش از تاریخی در آن پیدا شده است، مدتی پیش با خاک یکسان شد و اکنون اثری از این تپه و سفال های تاریخی آن وجود ندارد.

عبدالمهدی همت پور، مدیر قبلی پایگاه ملی ری که گفته شد این تخریب در زمان مدیریت او اتفاق افتاده است، از جزئیات این ماجرا اظهار بی اطلاعی کرد و موضوع را به قدیر افروند، مدیر کنونی پایگاه ملی ری ارجاع داد.

قدیر افروند، مدیر پایگاه ملی ری گفت: گویا سال گذشته مالکان یا مستأجران و بهره برداران زمین های پیرامون تپه قمی آباد، صدور مجوز تخریب این تپه باستانی چند هزار ساله را تقاضا می نمایند و میراث فرهنگی استان تهران هم بدون گرفتن استعلام از مدیر وقت پایگاه ملی ری مجوز را صادر و به رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان ری ابلاغ می نماید.

او با بیان اینکه در زمان مدیریت قبلی پایگاه ملی ری این اتفاق گزارش شده، اضافه نمود: اواخر سال 1401 از میراث فرهنگی برای ساخت و ساز و تخریب در تپه قمی آباد استعلام می گردد. از اینکه متقاضیان این اقدام چه کسانی بودند اطلاع دقیق ندارم، اما طبق آنچه گفته شده زمین ها موقوفه هستند و اینکه متقاضیان هم نمایندگان رسمی موقوفات هستند یا خیر، خبر ندارم.

مدیر پایگاه ملی ری پیرامون اینکه یک تپه باستانی در ری با قدمت تاریخی تخریب شده است، گفت: از اوایل سال 1402 تخریب این تپه آغاز می گردد. به ما گفتند عوامل میراث فرهنگی هنگام عملیات تخریب، به این محوطه سرکشی می کردند که این اقدام اصلا قابل درک نیست و وقتی مجوز تخریب داده شده، از چه چیزی بازدید نموده اند؟ بعلاوه گفتند یک دانشجوی باستان شناسی هم هنگام عملیات تخریب از طرف میراث فرهنگی در آنجا مستقر بوده که آن هم عجیب است.

افروند ادامه داد: زمانی که در ابتدای این مسئولیتم دنبال ایجاد پایگاه حفاظت برای پایگاه ملی ری بودم، در این باره جلسه ای با فرماندهی یگان حفاظت استان تهران برگزار کردیم و در این جلسه بحث لزوم آموزش نیروهای یگان حفاظت را مطرح کردم و گفتم که مثلا من شنیده ام اطراف تپه قمی آباد تخریب شده و باید همکاران یگان توجیه باشند که فرماندهی یگان حفاظت استان تهران گفتند تمام تپه قمی آباد تخریب شده است و ما هم گزارش کردیم اما چون تپه ثبت نشده بود، ما مسئولیتی نداریم.

مدیر پایگاه ملی ری اضافه نمود: پس از این جلسه فورا به تپه قمی آباد رفتم و دیدم که لودرها در حال فعالیت تسطیح هستند و تپه صاف صاف شده است. شب این موضوع را با مدیر کل محترم میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران مطرح کردم و پاسخ ایشان هم این بود که این تپه ثبت ملی نشده بود. مگر ما فقط مسئول آثار ثبت ملی هستیم؟ آن پاسخ قانع نماینده نبود. قرار بر این شد موضوع را پیگیری و دستورات لازم را بدهند. دو گزارش مجزا برای مسئولان میراث فرهنگی تهیه و تقدیم کردم و اواخر تابستان هم به من اطلاع دادند که از سازمان مرکزی پیگیر این گزارش هستند اما الان دی است و خبری از نتایج و اقدامات آن نشده است.

افروند گفت: مجوز تخریب یک تپه باستانی درحالی صادر شد که یک فرهنگ و تمدن در دل آن نهفته است؛ چطور ممکن است؟ مرجع این اقدام کیست؟ این تپه باستانی چندین لایه تاریخی از دوران پیش از اسلام تا غیره را داشته و این مجوز موجب تخریب آثار زندگی چند جامعه یا گروه اجتماعی بوده است. آیا میراث فرهنگی مجاز است مجوز تخریب یک تپه باستانی را هرچند که ثبت هم نشده باشد، بدهد؟

بنابر دیگر گزارش ها و اظهارات ارائه شده گفته می گردد علت اصلی برای صدور مجوز تخریب تپه قمی آباد از سوی میراث فرهنگی استان تهران ظاهرا ثبت نبودن این تپه باستانی بوده است. این در حالی است که این تپه باستانی پرونده ثبتی داشته و چند سالی بود که در انتظار تأیید نهایی برای ثبت در لیست آثار ملی قرار داشت.

میثم علیئی، باستان شناس، استاد دانشگاه که سرپرست هیأت حدس باستان شناسی قمی آباد و مسئولیت تهیه پرونده ثبتی این تپه را بر عهده داشته نیز درباره جزئیات پرونده ثبتی این تپه باستانی گفت: اطراف منطقه دشت تهران به طور کلی باستانی است، وقتی بخشی از این محوطه را براساس مجوز پژوهشکده باستان شناسی حدس کردیم و متوجه شدیم که هنوز ثبت نشده است، بنابراین پرونده ثبتی آن را آماده نموده و به اداره کل میراث فرهنگی استان تهران ارسال کردم.

او اضافه نمود: سال 1397 حدس استعلامی بخشی از این محوطه انجام شد و سال بعد گزارش آن به پژوهشکده باستان شناسی و میراث فرهنگی استان تهران نیز ارائه شد و در همان زمان پیشنهاد تهیه پرونده ثبتی آن را دادم و سال 1400 این پرونده ارائه شد اما مسئولان وقت گفتند ثبت یک محوطه زمان بر است و باید در جلسه ای از پرونده ثبتی که آماده نموده ایم، دفاع کنیم تا روی ثبت آن نظرخواهی انجام گردد و همان موقع اعلام کردند که این پرونده در نوبت برگزاری جلسه است و معین نیست جلسه چه زمانی برگزار گردد. کوشش های زیادی برای ثبت این تپه انجام دادم، اما ثبت آن به برگزاری آن جلسه منوط بود که معین نبود چه زمانی قرار است برگزار گردد.

این باستان شناس اظهار کرد: یافته های ارزشمندی در این تپه باستانی پیدا شد، با اینکه همان موقع که برای کاوش رفتیم، حفاری های غیرمجاز زیادی صورت گرفته بود و تعداد زیادی تکه سفال در محوطه پراکنده بود. براساس کاوش های صورت گرفته میتوانم بگویم محوطه مربوط به اوایل دوران اسلامی (آل بویه و سلجوقی) و تاریخی است و تصاویر، طراحی ها و جدول بندی ها در پرونده ثبتی ضمیمه شده بود، اما نمی دانم چه اتفاقی رخ داد و به نظر می رسد فقط وعده به ما داده شد.

علیئی گفت: بعدها عکس هایی از تپه به دستم رسید که نشان می داد محوطه ای به ارتفاع شاید دست کم حدود 5 تا 6 متر با خاک یکسان شده بود. از همکاران شنیدم حتی یک تکه سفال هم دیگر آنجا پیدا نمی گردد. شنیدم که چون تپه ثبت ملی نبوده، مجوز تخریب دادند اما همین کار هم غیر قانونی است.

خبرگزاری ماجرای تخریب تپه قمی آباد را از کاشانکی، مسئول یگان حفاظت شهرستان ری نیز پیگیری کرد که در پاسخ گفت: باید ماجرا را از آقای تقی پور، رئیس اداره میراث فرهنگی ری پیگیری کنید و من اجازه مصاحبه ندارم.

بعلاوه خبرگزاری برای پیگیری ماجرای صدور مجوز تخریب تپه قمی آباد با پرهام جانفشان مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران، محسن سعادتی معاون میراث فرهنگی استان تهران و نوروز تقی پور رئیس اداره میراث فرهنگی ری مکرر و تا لحظه ارسال این گزارش تماس گرفت اما هنوز پاسخی از این مسئولان دریافت ننموده است.