توصیه حناچی به دولت های محلی ، از بحران کرونا برای تغییر ساختار مدیریتی استفاده کنیم - مجله جام جهان

به گزارش خبرنگاران، بحران همه گیری کرونا در ماه های اخیر به اصلی ترین معضل پیشروی دولت های ملی و محلی در سراسر جهان تبدیل شده و در حال حاضر کوشش تمامی کشورهای جهان بر عبور از این بحران معطوف شده است. به باور کارشناسان، دولت های محلی و شهرداری ها نقشی کلیدی در این موضوع ایفا نموده و به همین نسبت کلان شهرها اهمیتی حیاتی در کنترل شیوع کرونا دارند. به همین دلیل خبرنامه سازمان شهرهای متحد و دولت های محلی خاورمیانه و غرب آسیا (UCLG-MEWA) در آخرین شماره خود با دکتر پیروز حناچی شهردار تهران مصاحبه نموده است.

این شماره از خبرنامه سازمان به طور خاص به موضوع بحران جهانی کرونا و روش های روبروه با آن از سوی شهرهای مختلف پرداخته است. شهرداری تهران عضو هیات مدیره سازمان UCLG-MEWA است و شهردار تهران در سمت رئیس مشترک آن سازمان، نقشی اساسی در سیاست گذاری های منطقه ای و بین المللی آن ایفا می نماید. متن کامل این گفت وگو به توضیح زیر است:

• آقای حناچی، شما از سال 2018 شهردار تهران هستید و از سال 2019 ریاست مشترک سازمان شهرها و دولت های محلی و منطقه ای خاورمیانه و غرب آسیا و خاورمیانه را بر عهده دارید. ممکن است کمی بیشتر خود را معرفی کنید؟

من پیروز حناچی هستم و در سال 1964 در تهران متولد شدم. مدرک دکترای معماری را در سال 1999 از دانشگاه تهران اخذ نموده و به طور خلاصه می توانم خود را یک معمار ایرانی و سیاستمدار اصلاح طلب معرفی کنم که از سال 2018 به عنوان شهردار تهران خدمت می کنم. من پیش از انتصابم به عنوان شهردار، استاد دانشگاه و البته معاون شهردار در حوزه توسعه شهری و معماری بودم. به علت علاقه ویژه ای که به توسعه روابط بین الملل و دیپلماسی شهری داشتم، برای کرسی ریاست مشترک UCLG-MEWA به عنوان یک سازمان شهری مؤثر در منطقه داوطلب شدم.

• شرایط فعلی، احتیاجها، کمبودها و مسائل مزمن شهرها و دولت های محلی در ایران و همچنین در منطقه MEWA را چطور ارزیابی می کنید؟ به نظر شما چه نوع رابطه باید بین دولت های مرکزی و محلی وجود داشته باشد؟

در منطقه خاورمیانه و جنوب غرب آسیا، دولت های محلی هنوز به صورت کامل شکل نگرفته اند. با این وجود کوشش هایی در حال اجرا است که در نتیجه آن مسئولان محلی بعضی از شهرهای منطقه، عملکرد خوبی داشته و توانسته اند در مدیریت شهری پیشرفت های خوبی داشته باشند. توجه داشته باشید که مواردی از قبیل کمبود نیروی انسانی متخصص و منابع اقتصادی پایدار، نبود قوانین مناسب، نوع رابطه دولت مرکزی و مسئولان محلی و در کنار این ها، نبود آموزش های شهفرایندی مناسب، مسائلی را برای شهرها این منطقه ایجاد نموده است. با این حال شرایط در همه کشورهای منطقه در حال تغییر و بهبودی است و این موضوع جای امیدواری دارد. برای داشتن شهرهای پایدار، دولت های محلی به جز در بعضی مسائل حساس مانند سیاست خارجی، باید مستقل بوده و از اختیارات کامل در حوزه خود برخوردار باشند. این نوع رابطه راه را برای اتخاذ تصمیمات بهتر، سریع تر و خلاقانه تر هموار می سازد. این مساله بسیار مهم است که در نظر بگیریم برنامه هایی وجود دارند که می توانند با همکاری مشترک دولت های محلی و مرکزی انجام شده و دولت های مرکزی می توانند در بعضی موارد به دولت های محلی یاری نمایند. ما در ایران کوشش می کنیم به سمت ایجاد یک مدیریت شهری واحد حرکت کنیم، اگرچه هنوز چالش هایی در این راستا وجود دارد.

• آقای شهردار، ایران یکی از کشورهایی است که به شدت تحت تأثیر بیماری همه گیر کووید 19 قرار گرفته است. طی این بازه زمانی در پایتخت ایران چه اتفاقی افتاد؟ شمابه عنوان شهرداری تهران برای مدیریت این فرایند چه کردید؟

اولویت نخست من و همکارانم در شهرداری تهران، حفظ سلامت و زندگی شهفرایندان است. ما بلافاصله پس از شیوع بیماری، جلسات هماهنگی را برگزار و وظیفه مهم ایجاد یک وحدت رویه و سیستم کارآمد در مهار کووید 19 را به سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران محول کردیم. در این راستا 8 کارگروه اطلاع رسانی، بهداشت محیط و دفع پسماند، آموزش، فرهنگ سازی و مشارکت مردمی، تأمین و توزیع اقلام و ارزاق عمومی، بودجه، پشتیبانی و منابع انسانی تشکیل شدند که در راستا کنترل و مبارزه با این بیماری همه گیر، همکاری می کردند. ما در شهر تهران همچنین از یاری گروه های نظارتی شامل 12 هزار داوطلب محلی بهره مند شدیم. باید اذعان کنم که همکاران من با تمام توان خود کوشش کردند تا فعالیت هایشان انعکاس درستی از شعار تهران شهری برای همه بوده و هدف ما این بود که به طور خاص از آسیب پذیرترین افراد در زمان بحران محافظت کنیم؛ بنابراین ارائه خدمات رایگان شامل تأمین سرپناه، توزیع غذا و ارزیابی سلامت برای افراد بی خانمان و آسیب دیدگان اجتماعی به عنوان یکی از اولویت های اصلی شهرداری معین شده و ما خوشحالیم که مطابق نظرسنجی که اخیراً صورت گرفت، مردم تهران بازخورد مثبتی در ارتباط با اقدامات شهرداری تهران در مقابله با بحران کرونا داشته اند.

• آیا می توانید نقش دولت های محلی را در روبرو با بحران کرونا در طول همه گیری این بیماری ارزیابی کنید؟

دولت های محلی در طول همه گیری کرونا، ناگزیر به اتخاذ تصمیمات پیچیده و بی سابقه ای بودند. تصمیماتی که متعاقباً همه مردم را تحت تأثیر قرار داده و احتمالاً حقوق شهفرایندان را در شهرها محدود می نماید. اخذ چنین تصمیماتی در عین اینکه زندگی مردم را نجات می دهد، می تواند شرایط را برای بسیاری از آن ها از نظر شرایط معیشتی و سلامت روانی دشوارتر کند؛ بنابراین، ارزیابی منصفانه این اقدامات، کار بسیار دشواری است. من معتقدم دولت های محلی آنچه را که ضروری می دانستند انجام دادند. با این حال، این بیماری همه گیر ثابت کرد که شهرها و جوامع بسیاری در سراسر جهان آمادگی کامل برای مقابله با بحران در مقیاس جهانی را نداشته و احتیاج به ایجاد زیرساخت های سلامت محور قوی تری در این شهرها وجود دارد. علاوه بر این، به اشتراک گذاشتن تجربیات در خصوص چگونگی مقابله با بحران در بین دولت های محلی می تواند یک آغاز جدید برای یافتن راه چاره های محلی برای مسائل جهانی و همچنین ایجاد شهرهایی امن، زیست پذیر، تاب آور و پایدار باشد.

• این روزها در خصوص شرایط عادی جدید، پس از دوران شیوع صحبت هایی می گردد. شرایط عادی جدید برای شهرداری تهران چگونه خواهد بود؟

حقیقت این است که ما در شهرداری تهران، خود را برای بدترین شرایط آماده نموده و در عین حال به دستیابی به بهترین شرایط امیدوار هستیم. ما در حال اجرا برنامه ریزی های کوتاه و بلندمدتی هستیم که واکنش به رویدادها را در بهترین و سریع ترین زمان ممکن تضمین می نماید. شهرداری تهران در کوشش است تا بروز هر چالش جدیدی را به عنوان بستری برای تفکر خلاق، یافتن راه چاره هایی پایدار و مشارکتی و همچنین افزایش تاب آوری در سطح شهر تهران و مردم آن در نظر بگیرد. تهران باید شهری هوشمند باشد که در عین رعایت احترام و فهم فرهنگ های محلی، نظاره گر حضور هنجارها و دانش جهانی نیز باشد. در شرایط عادی جدید، تهران روینمودهایی را اتخاذ می نماید که ذیل آن از تک تک شهفرایندان مراقبت و محافظت شده و در کنار آن سطح مشارکت و شفافیت ارتقا پیدا کند. در این خصوص من به عنوان شهردار تهران از اولین روزهای شیوع ویروس کرونا، جلسات آنلاینی را با شهرداران و رهبران شهرهایی که درگیر این همه گیری بودند برگزار کردم تا علاوه بر استفاده از تجربیات شان، با آن ها ابراز همبستگی کنم.

• آیا برنامه های جهانی مانند اهداف توسعه پایدار و برنامه های شهری جدید، روی سیاست های محلی تهران به عنوان یکی از کلان شهرهای جهان تأثیر دارد؟ آیا فکر می کنید که برنامه های جهانی مانند اهداف توسعه پایدار دارای پتانسیل ایجاد تغییر در جهان هستند؟

بله، این برنامه ها قطعاً اثربخش هستند. هر برنامه تنظیم شده جهانی که قادر باشد یک برنامه کلی برای تمامی شهرهای جهان محسوب گردد، می تواند روی سیاست های محلی تمامی شهرها از جمله تهران اثرگذار باشد. البته تجویز یک نسخه کلی ممکن است برای همه جوامع اثربخش نبوده و حتی تأثیرات منفی هم داشته باشد. از سوی دیگر طبیعی است که تعدادی از کشورها به دلایل متعددی از جمله نبود زیرساخت های لازم، نتوانند همه مفاد این برنامه ها را اجرا نموده یا اصلاً قابلیت اجرای کلیات آن را نداشته باشند؛ بنابراین باید چارچوب کلی این برنامه ها را در نظر گرفته و با توجه به ارزش ها و ویژگی های ملی و ... آن ها را بومی سازی و سپس اجرا کرد. موضوع مهمی که باید به آن اشاره کنم، این است که گاهی شاهد هستیم که بعضی دولت ها به خاطر اهداف، منافع و برنامه های توسعه ای خود در برابر دستورالعمل های جهانی مقاومت می نمایند. برای نمونه، خروج آمریکا از توافقات جهانی زیست محیطی قطعاً مسائلی برای همه جهان ایجاد خواهد نمود. به خاطر داشته باشیم که تغییرات مثبت زمانی ایجاد می شوند که رهبران جهان و رهبران محلی به سمت تغییر برای زندگی بهتر، ایجاد شهرهای بهتر و زیست پذیرتر حرکت نمایند.

• تهران به داشتن فرهنگی غنی مشهور است. به عنوان یک عضو دانشگاهی و معمار که در طول سال های گذشته انتشارات متعددی نیز در زمینه میراث فرهنگی و معماری داشتید، چه برنامه ها و پروژه هایی برای حفظ میراث فرهنگی در دوره خدمت خود دارید؟ از آنجا که تهران، خانه بسیاری از پیروان اقلیت های مذهبی و قومی است، شرایط این افراد را ازنظر حقوق فرهنگی چگونه ارزیابی می کنید؟

ثبت بناهای تاریخی و نگهداری بافت قدیمی تهران، همیشه در اولویت شهرداری است و در سال های اخیر کوشش چشمگیری برای محافظت و تخریب نشدن آنان اجرا شده است. بعضی از این میراث ارزشمند شهری، در فهرست آثار ملی نیز ثبت شده اند و شرایط آن ها به وسیله گزارش های فصلی اطلاع رسانی می گردد. از سوی دیگر برای جلوگیری از تخریب و فروپاشی، استحکام بخشی و بهسازی لرزه ای و سازه ای آن ها، گروه های متخصص شهرسازی و بازسازی آثار به صورت مداوم آن ها را بازسازی می نمایند. علاوه بر این موارد، یک بانک اطلاعاتی از آثار فرهنگی تهران به تفکیک مکان و سال ساخت توسط شهرداری تهیه شده که از آن به عنوان یک مرجع معتبر جهت حفظ اطلاعات این آثار استفاده می گردد. شایان ذکر است که در حال حاضر بیش از 40 موزه در شهر تهران وجود دارد که روزبه روز به تعداد آن ها افزوده می گردد. ایجاد این موزه ها، نگهداری از میراث فرهنگی را امکان پذیرتر و اقشار مردم را با چنین آثاری آشنا می نماید. در راستای حفظ میراث ناملموس فرهنگی نیز، شهرداری تهران به طور منظم کلاس های آموزشی و برنامه های فرهنگی متنوعی را برای بچه ها و عظیم سالان برگزار می نماید تا این میراث برای آیندگان حفظ گردد. در خصوص بخش دوم سؤال شما هم باید بگویم که در تهران اقلیت های قومی و مذهبی بسیاری زندگی می نمایند و ما می کوشیم، فضایی آزاد و امن را با رعایت کرامت انسانی و احترام به عقاید دینی برای زندگی آنها فراهم کنیم. در تهران خیابانی وجود دارد که در هیچ کجای جهان شبیه به آن را مشاهده نخواهید کرد؛ منظورم خیابان سی تیر است که خیابان صلح ادیان نامیده می گردد. در این خیابان مراکز زیارتی بیشتر ادیان مانند مسجد، کلیسا، کنیسه و آتشکده وجود داشته و پیروان این ادیان روزانه در فضایی نزدیک به یکدیگر عبادت می نمایند.

• در سرانجام، به عنوان دبیر کل UCLG-Mewa چه پیامی برای دولت های محلی دارید؟

من تمامی دولت های محلی را تشویق می کنم تا از بحران اخیر به عنوان بستری برای ایجاد تغییرات عمیق در ساختار تصمیم گیری و مدیریتی خود برای برطرف مسائل قدیمی و نوظهور استفاده نمایند. ما برای ارتقای مدیریت غیرمتمرکز احتیاج به اتحاد جدیدی در سطح محلی و همچنین در مقیاس بین المللی داریم. امروز، به جای رقابت و سرزنش زمان همبستگی و همکاری فرا رسیده است. همان طور که در سخنرانی خودم خطاب به UCLG اظهار داشتم، من معتقدم همبستگی شهرداری های کلان شهرهای جهان در تدوین یک برنامه اقدام مشترک برای گسترش فعالیت های دولت های محلی به منظور تأثیرگذاری بر تصمیمات مهم بین المللی آن ها ضروری است. این گونه فعالیت ها می تواند شهرهای ما را در برابر شهفرایندان و احتیاجهای آن ها پاسخگوتر سازد.